Czy sakrament pierwszej Komunii świętej jest obowiązkowy? Historia i przebieg uroczystości 

Sakrament pierwszej komunii świętej to jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu każdego katolika. Współcześnie kojarzy się nie tylko z uroczystością w kościele, ale również rodzinnym spotkaniem okraszonym prezentami. Dzieci długo przygotowują się do tego, by móc przyjąć Eucharystię, a sama pierwsza komunia święta powinna być dla nich niezwykle ważnym przeżyciem duchowym.

Na początku, warto zwrócić uwagę na znaczenie słów, które są nierozerwalnie związane z sakramentem pierwszej komunii świętej. Słowo „Komunia” pochodzi od łacińskiego „communio”, oznaczającego wspólnotę. Innym kluczowym wyrażeniem jest „Eucharystia”, która pochodzi z greki i określa dziękczynienie. Oznacza to, że omawiany sakrament jest swego rodzaju dziękczynieniem za możliwość uczestniczenia we wspólnocie chrześcijańskiej. To właśnie wtedy pierwszokomunijne dzieci po raz pierwszy przyjmują hostię, która podczas przemiany następującej w trakcie Mszy świętej staje się Ciałem Chrystusa.

Sakrament pierwszej komunii świętej — rys historyczny

W starożytności komunii świętej udzielano nawet niemowlętom. Zwyczaj ten zmienił się w Kościele rzymskokatolickim, określając, że dopuszczone do sakramentu dzieci powinny być świadome tego, czym jest Eucharystia. Późniejsze spory dotyczyły tego, jaka jest dolna granica wieku, w którym można przystąpić do sakramentu pierwszej komunii świętej. Spowodowało to sytuacje, w których możliwość przyjęcia Eucharystii zyskiwały jednie starsze dzieci lub młodzież. W krajach, takich jak Belgia czy Holandia, w sakramencie uczestniczyć można było od 16. roku życia.

Praktykę pierwszej komunii świętej przyjmowanej w grupach rozpoczęli Księża Misjonarze, a na ziemie polskie zwyczaj dotarł w XIX w. Sytuację unormował dekret Świętej Kongregacji ds. Sakramentów za czasów Piusa X, który nakazał organizowanie generalnej komunii świętej dla dzieci, co najmniej raz w roku.

Czy sakrament pierwszej komunii świętej to obowiązek?

W Polsce nikt nie może nikogo zmusić do aktu religijnego. Sytuacja jest nieco inna w przypadku wiary katolickiej, ale również nie można tu mówić o przymuszaniu. Teoretycznie sam chrzest jest niezbędny do zbawienia duszy. Późniejsze pełne uczestniczenie we wspólnocie Kościoła wymaga jednak przyjęcia sakramentu pierwszej komunii świętej. Znajduje to potwierdzenie w trzecim przykazaniu kościelnym, zgodnie z którym każdy wierny jest zobowiązany przynajmniej raz w roku na Wielkanoc przyjąć komunię świętą.

Według Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. wiek domniemanego możliwego rozumienia fundamentów wiary to siedem lat. Wtedy dziecko może przyjąć sakrament. Jednakże zgodnie z postanowieniami Komisji Wychowania Katolickiego Episkopatu Polski, wydarzenie to zostało przesunięte do III klasy szkoły podstawowej.

Teologiczne spojrzenie na sakrament pierwszej komunii świętej

W świadomości ludzi przyjęło się określanie opisywanego wydarzenia, jako sakrament pierwszej komunii świętej. Tymczasem nie jest to do końca poprawne z punktu widzenia Kościoła. Będąc precyzyjnym, należałoby mówić o uroczystości, jako pierwszej komunii świętej, gdyż samo w sobie nie jest sakramentem. Jest nim jednak Eucharystia, która jest po raz pierwszy spożywana w tym dniu przez dzieci.

Przebieg sakramentu pierwszej komunii świętej

Przyjęcie Eucharystii poprzedza przygotowanie dzieci przez księdza lub katechetę, zwieńczone swego rodzaju egzaminem, sprawdzającym wiedzę dotyczącą podstaw wiary katolickiej. Następnie przystępuje się do pierwszej spowiedzi. Uroczystość Sakramentu pierwszej komunii świętej odbywa się podczas Mszy świętej, a dzieci są odświętnie ubrane w alby lub sukienki i garnitury. Czytania, modlitwę wiernych oraz procesję z darami wykonują dzieci lub ich rodzice.